กรมชลประทาน เดินหน้าโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง ตำบลวัดธาตุ อำเภอเมือง จังหวัดหนองคาย จาก 41 โครงการ ภายใต้โครงการศึกษาแผนพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี เพื่อแก้แล้ง-น้ำท่วม ระบุอยู่ในแผนงานระยะสั้น ดำเนินงาน 5 ปี ด้วยงบประมาณ 298 ล้านบาท
นายสุรชาติ มาลาศรี ผู้อำนวยการสำนักบริหารโครงการ กรมชลประทาน กล่าวว่า เมื่อปี 2561 นายกรัฐมนตรีพร้อมคณะ ได้เดินทางไปตรวจราชการและประชุมนอกสถานที่อยู่จังหวัดเพชรบูรณ์ ทั้งภาครัฐและเอกชนในพื้นที่จึงได้ร่วมกันเสนอโครงการบรรเทาภัยแล้งและน้ำท่วม ของกลุ่มจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 1 จำนวน 12 โครงการ และหนึ่งในนั้นมีโครงการพัฒนาแหล่งน้ำลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคาย และจังหวัดอุดรธานี ซึ่งทุก ๆ ปี มักประสบกับปัญหาภัยแล้ง ขาดแคลนน้ำสำหรับการทำเกษตรและอุปโภคบริโภค ในช่วงฤดูฝนก็เกิดน้ำท่วม
คณะรัฐมนตรีจึงมีมติเห็นชอบ ให้กรมชลประทานดำเนินการโดยจ้างกลุ่มบริษัทที่ปรึกษาให้ดำเนินการศึกษาโครงการดังกล่าว มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อให้ได้แนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี 2) เพื่อแก้ไขและบรรเทาปัญหาอุทกภัยและภัยแล้งในพื้นที่ลุ่มน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี รวมถึงพื้นที่ข้างเคียง 3) เพื่อเพิ่มศักยภาพทางด้านการเกษตร การอุปโภค-บริโภค และการใช้น้ำด้านต่าง ๆ 4) เพื่อเตรียมความพร้อมด้านปริมาณน้ำต้นทุนของพื้นที่เพื่อรองรับการเติบโต และการพัฒนาของจังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี 5) เพื่อศึกษาความเหมาะสมของโครงการตามลำดับความสำคัญอันดับแรก
สำหรับการจัดทำแผนหลัก (Master Plan) ของโครงการที่อยู่ในขอบเขตลุ่มน้ำสวยครอบคลุม 9 ตำบลใน 3 อำเภอ ของจังหวัดอุดรธานี และ 14 ตำบลใน 3 อำเภอ ของจังหวัดหนองคาย โดยต้นน้ำของลำน้ำสวยอยู่บริเวณตำบลเขือน้ำ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี และไหลลงสู่แม่น้ำโขงที่บริเวณบ้านปากสวย อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย มีความยาวลำน้ำประมาณ 152 กิโลเมตร
ทั้งนี้ แผนหลักที่จะสอดคล้องกับแผนแม่บทน้ำ 20 ปี(พ.ศ.2561-พ.ศ.2580) ประกอบด้วยการปรับปรุงโครงการจากโครงการที่มีอยู่ในปัจจุบันและโครงการที่เสนอแนะเพื่อพัฒนาเพิ่มเติม ได้แก่ โครงการประเภทก่อสร้างฝาย 8 โครงการ กาเพิ่มประสิทธิภาพ แก้มลิง/อ่างเก็บน้ำ/หนองน้ำ 15 โครงการ ขุดลอก 1 โครงการ ก่อสร้างประตูระบายน้ำ 2 โครงการ ปรับปรุงแก้มลิง 9 โครงการ ก่อสร้างแก้มลิง 1 โครงการ ก่อสร้างแนวผันน้ำ 2 โครงการ ก่อสร้างพนังกันน้ำ 1 โครงการ และก่อสร้างสถานีสูบน้ำ 2 โครงการ รวมทั้งสิ้น 41 โครงการ งบประมาณ 5,882 ล้านบาท ซึ่งจะทำให้มีพื้นที่ชลประทานและพื้นที่บรรเทาอุทกภัยเพิ่มขึ้น โดยการพัฒนาวางแผนไว้เป็นระยะเวลา 20 ปี ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ.2566 ถึง พ.ศ. 2585
หลังจากคัดเลือกจาก 41 โครงการและการจัดลำดับความสำคัญเรียบร้อยแล้วพบว่า โครงการที่มีความเหมาะสมมากที่สุด คือ โครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 1 บ้านเมืองบาง ต.วัดธาตุ อ.เมือง จ.หนองคาย จากนั้นได้ทำการศึกษาและจัดทำรายงานวางโครงการ (Pre-Feasibility Report) เพื่อออกแบบรายละเอียดให้สอดคล้องกับพื้นที่จริง และจากการศึกษาออกแบบพบว่า เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จจะช่วยแก้ไขปัญหาน้ำท่วมและมีพื้นที่บรรเทาอุทกภัยเพิ่มขึ้น โดยโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบางอยู่ในแผนงานระยะสั้น ดำเนินงาน 5 ปี ใช้งบประมาณ 298 ล้านบาท วิเคราะห์แล้วมีความคุ้มทุนที่จะพัฒนาต่อไป
อย่างไรก็ตาม กรมชลประทานได้จัดประชุมรับฟังความคิดเห็นให้ประชาชนมีส่วนร่วม และประชาสัมพันธ์ให้ผู้ได้รับผลกระทบได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับโครงการอย่างต่อเนื่อง และจะดำเนินการโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบางเป็นลำดับแรก จาก 41 โครงการ ตามแผนหลักในการพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย ส่วนอีก 40 โครงการ ที่เหลือก็จะได้รับการพัฒนาตามลำดับความสำคัญและตามแผนการดำเนินการในแต่ละระยะต่อไป
“ประตูระบายน้ำบ้านเมืองบางเป็นประตูระบายน้ำเส้นลัด ทำให้ง่ายต่อการทำงานและได้พื้นที่กักเก็บน้ำที่มากขึ้น โดยจะเป็นการสร้างคลองขึ้นมาใหม่ซึ่งจะมีความตรงมากกว่าและใช้งานได้สะดวกมากขึ้นด้วย ต่างจากการทำในเส้นหลักโดยจะมีพื้นที่ชลประทาน 2 ด้าน ระบบการทำงานด้วยการส่งน้ำและปล่อยน้ำออกโดยระบบธรรมชาติ มีประตูกั้นน้ำทั้งหมด 4 บานแบ่งเป็นฝั่งซ้ายและฝั่งขวา มีขนาดบานละ 6X7เมตร ฝั่งซ้ายสามารถระบายน้ำได้ถึง 5,519 ไร่ ส่วนฝั่งขวาสามารถระบายน้ำได้ 1,510 ไร่ มีความจุถึง 1.82 ล.ลบ.เมตร ซึ่งตอนนี้ขั้นตอนต่างๆได้เสร็จไปพอสมควรแล้ว เหลือเพียงการศึกษารายละเอียดเพื่อทำการก่อสร้างในปีถัดไป คาดว่าจะแล้วเสร็จในอีก 5 ปี โดยใช้งบประมาณทั้งสิ้น 298 ล้านบาท สำหรับผลตอบรับของประชาชนในพื้นที่ ไม่มีปัญหาใดๆโดยมากแล้วประชาชนในพื้นที่มีความพึงพอใจกับโครงการนี้ เพราะชุมชนในบริเวณนี้ส่วนมากประกอบอาชีพการเกษตร เขาทราบดีว่ายิ่งมีน้ำมากยิ่งทำให้มีผลผลิตได้มากขึ้น ส่วนพื้นที่ที่จะต้องเวนคืนมีทั้งหมด 5 แปลงซึ่งเป็นพื้นที่ทางการเกษตรไม่มีแหล่งอาศัย และชาวบ้านยินดีที่จะให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี” พนมศักดิ์ ใช้สมบุญ ผอ.ส่วนวิศวกรรม สำนักบริหารโครงการ กล่าว
นายชาญชัย คงทัน รองผู้ว่าราชการจังหวัดหนองคาย กล่าวว่า จากสภาพปัญหาที่ผ่านมาลำน้ำสวยมีความยาวตั้งแต่อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี ไหลลงที่บ้านปากสวย อำเภอโพนพิสัย จังหวัดหนองคาย ระยะทางกว่า 152 กิโลเมตร ซึ่งในช่วงฤดูแล้งเกิดปัญหาการขาดแคลนน้ำ และในช่วงฤดูฝนเกิดปัญหาอุทกภัย สร้างความเดือดร้อนให้กับกลุ่มผู้ใช้น้ำ รวมถึงเกษตรกรในพื้นที่บริเวณลุ่มน้ำสวย เมื่อปี 2561 กรมชลประทานได้เสนอคณะรัฐมนตรีเพื่ออนุมัติโครงการศึกษาแผนพัฒนาแหล่งน้ำลำน้ำสวย จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานี เพื่อแก้ปัญหาความเดือดร้อนของพี่น้องประชาชน โดยกรมชลฯ ได้ว่าจ้างบริษัทที่ปรึกษาเพื่อทำการศึกษาออกแบบในการจัดการพัฒนาลุ่มน้ำสวย ซึ่งโครงการประตูระบายน้ำบ้านเมืองบาง จังหวัดหนองคาย เป็น 1 ใน 41 โครงการ จึงได้จัดการประชุมปัจฉิมนิเทศครั้งสุดท้าย เพื่อให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องร่วมแสดงความคิดเห็นและเสนอข้อชี้แนะต่าง ๆ เพื่อปรับปรุงแก้ไขการออกแบบโครงการดังกล่าวให้มีความเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ เพื่อให้โครงการดังกล่าวดำเนินการขับเคลื่อนและสำเร็จเป็นรูปธรรม เพื่อแก้ไขปัญหาน้ำท่วมและภัยแล้งในพื้นที่จังหวัดหนองคายและจังหวัดอุดรธานีให้เกิดความยั่งยืนต่อไป
